Grishma Ritu (Summer)
Summer Season - ગ્રીષ્મ ઋતુ (ઉનાળો)
Grishma Ritu (Summer) - (Mid- May to Mid- July)
Sun rays become more powerful in this season. During this season there is intense heat and the environmental conditions with wind are such that it has a bad effect on the body. Lakes and rivers dry up, plants begin to become lifeless, and one's powers begin to weaken. Vatadosh is increasing day by day. But Kapha dosha and Agni dosha also remain mild. Lavan (salty) and katu (pungent) and amla (sour) taste and warm (hot) food should be avoided.
ગ્રીષ્મ ઋતુ (ઉનાળો) - (મધ્ય મે થી મધ્ય જુલાઈ)
આ ઋતુમાં સૂર્યના કિરણો વધારે શક્તિશાળી બને છે. આ ઋતુમાં તીવ્ર ગરમી પડે છે અને પવન સાથે પર્યાવરણની સ્થિતિ એવી બને છે કે જેની ખરાબ અસર શરીર પર થાય છે. તળાવો અને નદીઓ સુકાઈ જાય છે, છોડ નિર્જીવ બનવા લાગે છે અને વ્યક્તિની શક્તિઓ નબળી પડવા લાગે છે. વાતદોષમાં દિવસે દિવસે વધારો થાય છે. પરંતુ કફ દોષ અને અગ્નિ દોષ પણ હળવી સ્થિતિમાં રહે છે. લવણ (ખારો) અને કટુ (તીખું) અનેઅમ્લ (ખાટા) સ્વાદ અને ઉષ્ન (ગરમ) ખોરાક ટાળવો જોઈએ.
Dietary Regimen
Foods which are easy to digest should be of sweet (sweet), snigdha (soft), shita (cold) and dravya (liquid) qualities. For example, rice, dal etc. should be eaten.
Sweet, light, fatty and liquid food can be taken.
Boiled rice with meat, Cornflour, curd (yogurt) can be taken in food.
Cold water, buttermilk, fruit juices, mango juice, multi-fluid drinks like curd mixed with pepper and various types of fluids are recommended.
Drink very cold water. Panak panchasara (chilled drink prepared with grapes (sugarcane)), madhuka, dates, kashmiri and parshuka fruits equal quantity with cardamom powder.
Sugary milk should be drunk at bedtime.
Foods with katu (pungent), amla (sour), lavan (salty) taste and ushna (hot) qualities should be avoided.
આહાર નિયમિન
જે ખોરાક પચવામાં સરળ હોય છે જેમ કે મધુર (ગળ્યા), સ્નિગ્ધ (નરમ), શીત (ઠંડા) અને દ્રવ્ય (પ્રવાહી) ગુણવાળા હોવા જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે, ચોખા, દાળ વગેરે ખાવા જોઈએ.
મીઠો, હલકો, ચરબીયુક્ત અને પ્રવાહી ખોરાક લઈ શકાય.
માંસ સાથે બાફેલા ચોખા, કોર્નફ્લોર, દહીં (યોગર્ટ) ખોરાકમાં લઈ શકાય.
ઠંડુ પાણી, છાશ, ફળોના રસ, કેરીનો રસ, મરી સાથે મિશ્રિત દહીં જેવા ઘણાં દ્રવ્ય પીણાં અને વિવિધ પ્રકારનું પ્રવાહી પીવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
ખૂબ ઠંડુ પાણી પીવો. પનક પંચસરા (દ્રાક્ષ (શેરડી) વડે તૈયાર કરેલ ઠંડું શરબત), મધુકા, ખજૂર, કાશ્મીરી અને પરશુક ફળો ઈલાયચી પાવડર સાથે સમાન માત્રામાં
સૂતી વખતે સાકર વાળું દૂધ પીવું જોઈએ.
કટુ (તીખું), અમ્લ (ખાટું) સ્વાદ, લવણ (ખારું) અને ઉષ્ન (ગરમ) ગુણો વાળા ખોરાક ટાળવા જોઈએ.
Lifestyle
Staying in a cool place, rubbing sandalwood and other cooling aromatic pastes should be applied to the body.
Decorating with fragrant flowers, wearing light clothes and sleeping during the day are also allowed.
At night one should enjoy the breeze accompanied by the cool rays of the moon.
Excessive exercise or strenuous work should be avoided; also sexual pleasure, and alcohol should also be avoided.
જીવનશૈલી
ઠંડી જગ્યા પર રહેવું, શરીર પર ચંદનના લાકડાને ઘસીને તથા અન્ય ઠંડક આપતી સુગંધિત પેસ્ટ લગાવવી જોઈએ.
સુગંધિત ફૂલોની સજાવટ કરવી, હળવા વસ્ત્રો પહેરવા અને દિવસના સમયે ઊંઘવાની પણ છૂટ આપવામાં આવી છે.
રાત્રિના સમયે ચંદ્રના ઠંડા કિરણોની સાથેના પવનની લહેરોનો આનંદ લેવો જોઈએ.
વધુ પડતી કસરત અથવા સખત મહેનત ટાળવી જોઈએ; સાથે જાતીય આનંદ પણ અને આલ્કોહોલથી પણ દૂર રહેવું જોઈએ.
ઉનાળાના આં છે અમૃત બાર,જે ઉનાળાના રોગો ને કરે છે ઠાર.
ઉનાળાનું પહેલું અમૃત ! ખારી ,મીઠી છાશ! ૪/૫ ગ્લાસ પીવો ત્યારે મનમાં થાય છે હાશ .
ઉનાળાનું બીજું અમૃત કાચી કેરીનો બાફલો,૨/૪ ગ્લાસ પીવો તો ગરમીનો દૂર થાય કાફલો.
ઉનાળાનું ત્રીજું અમૃત! લીલા નારિયેળ નું પાણી, જલ ક્ષય મટાડે ભલે જાત હોય બફાની
ઉનાળાનું ચોથું અમૃત! તીખી , રડાવતી ડુંગળી, ગમ્મે તેટલી લું લાગે ,તેને જાય છે ગળી
ઉનાળાનું પાંચમું અમૃત ! લીંબુ ખાટું ખાટું, શરબત બનાવી ને પિવો, તો લું ને મારે પાટું
ઉનાળાનું છઠ્ઠું અમૃત! લીલું લીલું તરબૂચ! તેના શરબત પીવાથી દૂર થાય,ઓછા પેશાબની ગૂંચ
ઉનાળાનું સાતમું અમૃત! ગુલાબ નો ઠંડો ગુલકંદ! દૂધમાં નાખી પીવો તો સ્વાદે છે મનપસંદ
ઉનાળાનું આઠમું અમૃત! કોકમ નું શરબત ! હાય પર એસિડિટી ઉપર આં શરબત! ફેરવે મોટી કરવત
ઉનાળાનું નવમું અમૃત,! મીઠો સુગંધી વાળો,પાણી માં નાખી પીશો તો નહિ નડે કાળો ઉનાળો
ઉનાળા નું દસમું અમૃત કેરી ડુંગળી નું કચુંબર, તડકા માથી આવ્યા હો તો ગરમી કરે છું મંતર
ઉનાળાનું અગિયારમું અમૃત! કાચી કેરીનો મુરબ્બો, સખત તાપ ને લું ને તે પાછળથી મારે ધબ્બો
ઉનાળાનું બારમું અમૃત, પાકી કેરીનો રસ, સૂંઠ ઘી નાખી પીશો તો રાજી થશે નસે નસ